عبدالغفار نجم الملک و تحول جغرافیا و تقویم های نجومی با تکیه بر کاربرد آن ها در طب درعهد قاجار

جغرافیا و نجوم از جمله کهن­ترین و متداول­ترین علوم سنتی به شمار می­آیند که از قدیم­ترین دوران تا روزگار معاصر تداوم یافته و پیوستگی آن­ها با دانش طب همواره مورد توجه بوده است. این پیوستگی در نجوم، مشتمل بر تقویم­های نجومی و پیش­بینی زمان سعد و نحس برای درمان بیماری­ها و در بستر جغرافیایی، شامل ارتباط سلامت و بیماری انسان با عوامل محیطی بوده است که در گذر زمان رو ­­به ­تکامل نهاد و به صورت شاخه جغرافیای پزشکی نمود یافت. در جستار حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با به­کارگیری متون تاریخی و تقویم­های نجومی، نقش عبدالغفار نجم الملک، منجم­باشی دربار ناصری و معلم جغرافیا و نجوم مدرن دارالفنون در تحول علوم مذکور مورد ارزیابی قرار می­گیرد. مقاله حاضر ضمن پاسخ­گفتن به این مساله، می­کوشد تا علل توفیق نجم­الملک در تحول دانش جغرافیا و عدم موفقیت وی در دگرگون سازی تقویم­های سنتی عهد قاجار را بررسی کند.